Jezioro Rożnowskie |
| Jezioro Rożnowskie |
Jezioro Rożnowskie |
Państwo
| Polska |
Rzeka
|
Dunajec
|
Rok rozpoczęcia budowy |
1935
|
Rok uruchomienia |
1941
|
Typ zapory | betonowa |
Całkowita pojemność | 193
mln m³
|
Powierzchnia
| 16
km²
|
Wysokość zapory | 49
m
|
Głębokość | 30-35
m
|
Funkcja
| retencyjna, krajobrazowa, energetyczna, rekreacyjna |
|
|
"Małpia Góra" / "Małpia Wyspa"
Jezioro Rożnowskie, Zalew Rożnowski –
zbiornik zaporowy
w
województwie małopolskim
, powstały w wyniku spiętrzenia rzeki
Dunajec
, w celu wybudowania
Elektrowni Rożnów
.
Dane zbiornika wodnego
- powierzchnia: 1600
ha
- długość: 22
km
- maksymalna głębokość: 30–35 m
- wysokość lustra wody przy średnim stanie wody: 265 m
n.p.m.
- pojemność całkowita 193 mln m³
Opis
Jezioro Rożnowskie powstało w wyniku spiętrzenia wód
Dunajca
na 80. km rzeki, w obrębie
Pogórza Rożnowskiego
. Położony jest na terenie
powiatu nowosądeckiego
, ok. 12 km na północ od
Nowego Sącza
, pomiędzy
Kurowem
i
Tropiem
. Dolina Dunajca tworzy na tym odcinku przełom, który od zachodu ograniczony jest
Pasmem Łososińskim
Beskidu Wyspowego
, natomiast od wschodu wzniesieniami
Pogórza Ciężkowickiego
.
Jezioro Rożnowskie, zarysem przypominające nieregularne "S", liczy od 18 do 20
km
długości, zależnie od stanu wody oraz średnio 1
km
szerokości. Tylko w niektórych miejscach szerokość osiąga 2
km
. Głębokość zbiornika zmienia się również w zależności od stanu wody - koło zapory wynosi około 30 m, ale w południowej części przy niskich stanach wody tworzą się płycizny i muliska. Cały zbiornik liczy od 16 do 20 km kwadratowych powierzchni.
Nieregularny kształt jeziora uwarunkowany jest morfologią doliny
Dunajca
. Silnie rozwiniętą linię brzegową cechują liczne półwyspy oraz zatoczki znajdujące się u ujścia potoków wpadających do Dunajca. Począwszy od zapory jezioro tworzy zakole o szerokości około 500 m, obramowane z lewej stokami zalesionej
Ostrej Góry
(459 m n.p.m.), a z prawej wzgórzem Łaziska (zwane też Łazy - 323 m n.p.m.). Dalej jezioro rozszerza się do 800 m w tzw. Ploso pod Zamkiem o atrakcyjnym pod względem krajobrazowym lewym brzegu, z prawej wzdłuż stromego brzegu biegnie droga
Gródek nad Dunajcem
-
Rożnów
. Z kolei następuje skręt na południe i przez silne zwężenie (250 m) między
Tabaszową
a Wiesiółką jezioro przechodzi w tzw. Rogate Ploso o silnie urozmaiconej linii brzegowej (półwyspy, zatoki - fiordy, wyspa Grodzisko, zwana "Małpią Wyspą"). Wyróżnia się tu głęboka Zatoka Bartkowska wnikająca w dolinę potoku Podolanka. Rozciągłość równoleżnikowa Rogatego Plosa liczy 4000 m, a południkowa 2000 m. Kończy się ono przewężeniem o szerokości 500 m, usytuowanym między półwyspem Koszarka a stokami góry Tabaszowej. Następna część jeziora to Szerokie Ploso ciągnące się od wspomnianego zwężenia do linii
Tęgoborze
-
Zbyszyce
na długości 6 km. Szerokie Ploso ma słabiej rozwiniętą linię brzegową, jest też mniej atrakcyjne pod względem krajobrazowym od północnych części. Górny odcinek jeziora na południe od
Tęgoborza
jest płytki i silniej zamulony, brzegi są tu płaskie i podmokłe.
Jezioro ulega stopniowemu zamulaniu w wyniku nanoszenia przez Dunajec i wpadające do niego potoki żwiru i mułów.
Zespół zbiorników wodnych Rożnów-Czchów jest jednym z głównych elementów zagospodarowania zasobów wód dorzecza Dunajca. Podstawowe funkcje zespołu zbiorników to:
- przeciwpowodziowa (polega na wyrównaniu przepływów i ochronie dna dolin przed powodziami, zmniejszenie fali powodziowej Dunajca i Wisły),
- energetyczna (wykorzystanie wody do produkcji energii elektrycznej oraz regulowanie dobowych wahań przepływów, wywołanych pracą
elektrowni Rożnów
),
- zaopatrzenia w wodę,
- rekreacyjna i turystyczna,
- żeglugowa (wyrównując przepływy zbiorniki umożliwiają spływ na Dunajcu i żeglugę na Wiśle poniżej ujścia Dunajca).
Atrakcje turystyczne
Jezioro Rożnowskie jest atrakcyjnym turystycznie zbiornikiem wodnym. Rozwinięta linia brzegowa oraz strome, zalesione w dużej części brzegi sprawiają, że jest to miejsce o zróżnicowanym krajobrazie. Nad jeziorem znajduje się kilka miejscowości turystycznych i letniskowych:
Tęgoborze
,
Znamirowice
,
Zbyszyce
,
Bartkowa
,
Gródek nad Dunajcem
,
Tabaszowa
,
Rożnów
. W Znamirowicach znajduje się przystań jachtowa, w której można wypożyczyć sprzęt pływający. Dzięki powstałej kilka lat temu oczyszczalni ścieków w
Nowym Sączu
czystość wody w Jeziorze Rożnowskim poprawia się. Obecnie można kąpać się na całym jego obszarze. Dogodne miejsca do kąpieli z piaszczystą plażą znajdują się między innymi w Gródku nad Dunajcem.
Środowisko przyrodnicze
Na jeziorze znajduje się "Małpia Góra". Jest to wzgórze (dawniej grodzisko), które po zalaniu doliny Dunajca w
1942
roku stało się wyspą, a jest dziś obszarem szczególnej ochrony krajobrazu i rezerwatem ptaków. W rejonie jeziora co roku gnieździ się 165 gatunków ptaków, w tym tak rzadkie jak pojawiający się w rozlewiskach na pograniczu Gródka i Bartkowej
bocian czarny
.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
Bibliografia
- Zygmunt Kruczek, Jeziora Rożnowskie i Czchowskie - Przewodnik turystyczny, Warszawa-Kraków 1986,